Trồng và chăm sóc
Rau trên sân thượng

• Nhiệt độ trên sân thượng: 

Là nơi tiếp xúc với gần mặt trời nhất nên khu vực sân thượng là nơi có nhiệt độ khá cao, có thể lên đến 50 – 60 độ C vào thời điểm mùa hè nên việc giảm một phần nhiệt lượng cho khu vực trên sân thượng trước khi trồng cây rất quan trọng. Trên thực tế, có một số loại cây vẫn có thể trồng được trong điều kiện nhiệt độ cao, tuy nhiên việc làm màng lưới che cho cây sẽ giúp cây phát triển được tốt hơn, đa dạng được các loại cây trồng, đặc biệt là các loại rau ăn lá. 

Hiện nay, phương pháp đơn giản, dễ áp dụng nhất và tiết kiệm thời gian  là dùng lưới che nắng có độ cắt nắng từ  50 – 70% phủ kín hoặc 50% diện tích sân thượng tùy theo loại cây bạn muốn trồng. Ngoài việc giảm nhiệt lượng cho sân thượng, một số loại lưới che nắng còn có khả năng chống tia UV.

• Gió trên sân thượng:

Ở vị trí càng cao, tốc độ gió sẽ càng lớn, đặc biệt là vào những ngày mưa. Đa phần các loại rau ăn lá ngắn ngày có rễ thuộc dạng chùm, không bám sâu vào trong đất, trong trường hợp có gió sẽ dễ khiến cây bị đổ, dập lá, vì vậy che chắn để cây phát triển tốt, hạn chế đổ ngã là điều cần thiết. 

Một hàng rào chắn gió tự nhiên bằng các loại cây hoặc nhân tạo bằng lưới, nilon là một biện pháp tốt. Với hàng rào tự nhiên, có một số loại cỏ như cỏ voi, cỏ lau,… cao đến 3m hoặc một số loại cây gỗ như trắc bách diệp, tre, trúc, hoa nguyệt quế,..  xung quanh khu sân thượng vừa có tác dụng  trang trí vừa tạo một rào chắn bảo vệ cây.

Rào chắn gió nhân tạo bằng các loại màng nilon, lưới chắn cũng sẽ giúp cản lực gió đến 50%.

• Nước tưới trên sân thượng:

Nước là một yếu tố thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một vườn rau xanh tốt, vì các loại rau ăn lá cần được tưới nước hàng ngày để chúng phát triển và cho chất lượng tốt. Tuy nhiên, do ở vị trí cao, nước khi dẫn từ mặt đất lên sẽ chịu một lượng nhiệt lớn, nguồn nước thỉnh thoảng sẽ bị đứt đoạn do lực dẫn không đủ, đồng thời nguồn vi sinh vật tự nhiên phần lớn sẽ bị tiêu diệt.

Mưa cũng là một nguồn cung cấp nước cho việc trồng rau trên sân thượng được thuận tiện hơn, tuy nhiên ở đô thị, nguồn nước mưa đôi khi không bảo đảm để tưới cho cây do khi mưa xuống cuốn theo nhiều chất làm nước mang tính axit như CO, SO2, NO.. Một phần, áp lực giọt bắn khi mưa xuống cũng sẽ làm cây bị hư hỏng.

Với tình trạng như vậy, sử dụng các thiết bị tưới tự động, thiết bị tăng áp suất bơm nước, lọc nước, để đảm bảo nguồn nước cho vườn sân thượng là biện pháp tối ưu. Đồng thời, các phương pháp chắn nhiệt, chắn gió cũng giúp giảm lực bắn của mưa một cách hiệu quả.

Thời vụ trồng rau trên sân thượng:

Mùa vụ rau phụ thuộc chủ yếu vào ngưỡng chịu nhiệt, ở những vùng mát mẻ như Đà Lạt, Mộc Châu, Sapa, Măng Đen,.. thì có thể trồng được hầu hết tất cả các loại rau mà vùng khác không thể, vì vậy, các vùng còn lại đa phần sẽ trồng rau theo từng mùa vụ. Ở miền Nam, một số loại rau có thể trồng được ở sân thượng vào mùa hè/quanh năm như:

• Các loại rau ăn lá: các loại cải, rau dền, mồng tơi, rau đay, rau quế, xà lách, ngò gai, hành lá, rau muống, ngót nhật, tía tô, rau răm, rau muống, hành lá,…
• Các loại ăn củ – quả: cà pháo, đậu bắp, ớt, chà chua, cà tím quả dài,…
• Các loai ăn quả dạng dây leo: bầu, bí, đậu rồng, mướp, dưa leo, khổ qua,…
• Các loại cây ăn trái ghép: mận, ổi, sơ ri,..

Ngoài các loại rau như trên, ở miền Bắc, có thể trồng thêm các loại sau và vụ thu đông hoặc đông xuân: bắp cải, củ cải trắng, đỏ, canh, cải thảo, su hào, súp lơ, cải kale, cải xoong, các loại xà lách, cải cúc, cải bó xôi, cầu vồng, cà rốt,…

Chọn giống rau trồng trên sân thượng:

Tùy vào từng loại mà chọn trồng từ hạt giống hoặc cây giống. Tuy nhiên, cần phải chọn giống có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng: sạch bệnh, tỉ lệ nảy mầm cao. Có một số loại có thể gây giống bằng cành như một số rau gia vị.

Đất trồng các loại rau trên sân thượng:

Các loại rau là giống ngắn ngày, bộ rễ nông nên đất xốp giúp bộ rễ phát triển nhanh hơn, đất cứng hoặc quá chặt sẽ khiến không khí lưu thông kém, dẫn tới cây hấp thụ oxi từ rễ kém, vì vậy việc hấp thụ dinh dưỡng và oxi kém làm rau còi cọc, nhanh già.

Phân bón:

Dinh dưỡng cung cấp cho cây từ nhiều nguồn: đất, không khí, tàn dư thực vật… và từ phân vô cơ, phân hữu cơ bổ sung từ quá trình bón lót, bón thúc. Ở nơi có nhiệt độ cao như sân thượng, thường các vi sinh vật phân giải các chất sẽ dễ bị tiêu diệt vào mùa hè, vì vậy nên bổ sung phân bón thường xuyên cho cây.

Các loại phân bón cho cây có thể sử dụng: các loại hữu cơ sinh học đã ủ hoai: phân bò, trùn quế, phân gà, phân dê, phân dơi,..Hoặc các loại phân vô cơ: NPK, DAP, Ure, Super lân, Kali,..

Các loại phân hữu cơ, phân lân, kali dùng bón lót trong khi làm đất. Phân đạm có thể bón thúc nhiều lần. Do có thời gian thu hoạch ngắn, ăn lá và thu nhiều lần nên cần có chế độ bón phân hợp lí, cân đối và phải đảm bảo thời gian cách ly trước khi thu hoạch.

Phòng trừ sâu bệnh:

Hầu hết các loại rau ăn lá đều sẽ xuất hiện các loại sâu bệnh gây hại bởi đặc tính “ thơm ngon” khi cây còn non. Các loại sâu bọ thường gặp như: sâu xanh, sâu tơ, sâu vẽ bùa, sâu xám, bọ nhảy, rệp, nhện đỏ,…Các loại bệnh: bệnh Clubroot, bệnh đốm đen, héo xanh, rỉ sắt, phấn trắng, sương mai, thán thư, vàng lá, thối nhũn,…

Để phòng trừ sâu bệnh cần áp dụng một số biện pháp phòng trừ như: làm đất, mùa vụ thích hợp, vệ sinh sạch sẽ nơi trồng, sử dụng thiên địch, nếu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật thì nên dùng các loại có trong danh mục được phép sử dụng trên cây rau. Ưu tiên phun các loại thuốc có nguồn gốc vi sinh, thảo mộc. Ngừng phun thuốc trước khi thu hoạch theo đúng hướng dẫn trên bao bì.